Alphonse Gerard Johan Baptiste hamers

Naast Alphonse Hamers kwamen uit dit huwelijk nog twee reeds in de zuiglingenleeftijd gestorven kinderen voort en twee oudere zussen van Alphonse: Francoise Frederike Carolina Eugenia [Deventer 18 maart 1870-Arnhem 20 juli 1938, zij was te Oisterwijk op 24 april 1895 gehuwd met de wijnhandelaar Joseph Johannes Chr. Liesker (Deventer 1870-Deventer 1919)] en Joanna Geertruida Jacoba Regina (Deventer 14 oktober 1873-Breda 28 september 1909, begraven te Oisterwijk op 1 oktober 1909). Zijn vader Adriaan was de zoon van de Udenhoutse dagloner Joannes Hamers (Udenhout 20 februari 1785).

Mogelijk kreeg Adriaan als kind de mogelijkheid om te studeren door steun van de plaatselijke geestelijkheid. Alphonse studeerde aan een gymnasium in Luik, waar hij een Franse opvoeding genoot. Naast Frans, Duits en Engels sprak hij ook Zweeds en Russisch. Vanuit Luik ging hij naar Rhenen om het tabaksvak op de proefvelden van de Hollandse tabaksplantages in Medan (Oost-Indië) te leren. Op 31 juli 1894 verhuisde de familie Hamers naar De Lind in Oisterwijk. Het was op advies van de dokter dat de familie naar Brabant verhuisde, want Alphonses zusje Joanna had zwakke longen en kon daarom het beste in een bosrijke omgeving gaan wonen. Op 21 augustus 1894 kwam Hamers, toen 18 jaar, vanuit Rhenen naar Oisterwijk om daar een onderneming in sigaren te starten onder de naam 'Hamers en Meeus'. Het was voor de ondernemer aantrekkelijk zich in het zuiden des lands te vestigen vanwege het overschot aan arbeidskrachten en de daarom lage lonen. Hij werkte aanvankelijk met thuiswerkers. 

Hij nam in mei 1908 de villa van F.A. Holleman over. In mei 1897 liet hij architect Schoonenburg een fabriekspand met kantoren ontwerpen, dat gebouwd zou worden op (het huidige) De Lind 30 en waarvoor een oud pand afgebroken werd. De fabriek startte de productie eind 1898. In 1901 waren er al 150 mensen in dienst. Het is niet geheel duidelijk hoe de naam De Huifkar ontstaan is. Symboliseerde het Hamers' reislust of was het een reclame stunt op de wereldtentoonstelling in Amsterdam? Daar, in een poging om op te vallen, versierde Hamers een huifkar. Samen met zijn vriend Jan Kabatius, een electriciën, bracht hij verlichting aan op de huifkar, toen een uniek stukje werk. Hamers zou zich vooral op de export gaan richten. Een lange reeks van onderscheidingen voor Huifkar sigaren vond zijn oorsprong in 1895 met het Amsterdamse Eerekruis. Onderscheidingen uit Brussel (1897), Amsterdam (1902), Parijs (1903), Marseille (1903) enz. volgden. Hamers werd hofleverancier van de Turkse sultan en van het keizerlijk paleis te Yildis evenals leverancier van de Russische tsaar Nicolaas II. Hamers had tot aan de Eerste Wereldoorlog compagnons, eerst Joseph Meeus, na 1902 Paul Wurfbain. Hamers was in mei 1914 gekozen als bestuurslid van de RK Patroonsbond voor de kring Tilburg-Boxtel. Bij de verkiezingen voor een nieuwe voorzitter in januari 1917 verloor Hamers van Mignot. In juni 1917 werd hij ondervoorzitter. Hij was tijdens de Eerste Wereldoorlog voorzitter van een plaatselijk comité dat de opvang van Belgische vluchtelingen regelde. Hij was enige tijd president van "de Sociëteit", een eliteclubje waarin ook De Balbian Verster, notaris Wouters en dokter Bloemink zaten. Hij subsidieerde Asterius, maakte deel uit van de VVV en stelde zich in 1913 kandidaat voor de gemeenteraad, met 11.1% van de stemmen kreeg hij echter geen zetel. Sportief was hij, hij ging op wintersport en in februari 1901 won hij de hardrijd-schaatswedstrijden op het Staalbergven, georganiseerd door de Oisterwijkse IJsclub. Tot 1918 kwamen Huifkar sigaren nauwelijks op de Nederlandse markt terecht. Op 30 november 1922 trouwde de 47 jarige sigarenfabrikant met de correspondente Duits van zijn kantoor, de 25 jarige Alida Everdina Johanna Holdtgrefe (Amsterdam 28 oktober 1897-Den Haag 2 november 1987). Zij woonde vanaf 1917 in Oisterwijk, waar ze bij Jana van de Heuvel in pension was. 

de huifkar

Bron: website "in Brabant staat een huis"; Sabine Ticheloven

In Oisterwijk noemen ze hem ‘Mister Rusland’. Niet dat de dorpsbewoners Alphonse Hamers vaak tegen het lijf lopen. Hij is als directeur van sigarenfabriek ‘De Huifkar’ namelijk vooral in het buitenland om tabak in te kopen en nieuwe orders binnen te halen. De keizerlijke hoven van Rusland en Turkije zijn liefhebbers van zijn ‘haute-couture’ sigaren.

Een goed begin...
De in Deventer geboren Alphonse Hamers vestigt zich eind negentiende eeuw met zijn familie in een villa aan De Lind in Oisterwijk. Hij komt uit een welgestelde familie en studeert aan een gymnasium in Luik, waar hij een Franse opvoeding krijgt. Alphonse heeft een talenknobbel, spreekt wel vijf talen waaronder Russisch en Zweeds. 

In 1894 begint hij als 18-jarige ondernemer met geld van familie en compagnons de sigarenfabriek ‘Hamers & Co’. Hij start met een tiental thuiswerkers. Al snel wint hij prijzen voor zijn kwalitatief hoogwaardige sigaren op wereldtentoonstellingen, zoals in Amsterdam waar hij met een versierde huifkar verschijnt. Onder de merknaam De Huifkar brengt hij zijn duurdere, handgemaakte modellen op de markt, die vooral bestemd zijn voor de export.

Twee liter melk per dag
Hamers & Co is al snel winstgevend. Alphonse laat in 1898 een nieuwe fabriek bouwen aan De Lind. Hier werken 150 mensen aan lange tafels in grote zalen. Omdat Oisterwijk zelf nauwelijks sigarenmakers heeft, komen ze vanuit alle windrichtingen. Hamers levert de tabak aan in de fabriek en betaalt de sigarenmakers per stukprijs. Meer dan 150 sigaarsoorten met allemaal verschillende melanges vormen het assortiment. De vele merken hebben elke hun eigen stukloon. Hamers dwingt de sigarenmaker om eventjes het ene merk te maken en dan weer eventjes het andere merk. Zo raakt de sigarenmaker nooit echt ingewerkt en blijft zijn stukloon laag.

Alphonse heeft een goede neus voor tabak. Met zijn dure sigaren van hoge kwaliteit bouwt hij al snel een internationale reputatie op. Alleen de beste tabak gaat in zijn sigaren. Hij ruikt en proeft elke baal tabak die hij koopt. Nieuwe sigarenmelanges stelt hij zelf samen. Voor ze op de markt verschijnen proefrookt hij alle tussenstadia. Hij moet hiervoor dan wel twee liter melk per dag drinken tegen de nicotine. Op de Amsterdamse tabaksveiling houden concurrenten hem nauwlettend in de gaten om te zien wat hij koopt. Zo proberen ze het geheim van De Huifkar te achterhalen. Voor de tsaar maken ze zelfs een speciale sigaar, waarbij aan het mondeinde de tabaksdraden losgetrokken en omgevlochten zijn tot een kleine tsarenkroon. De Huifkar-sigaar is wereldberoemd en wordt geëxporteerd naar o.a. naar Zuid- en Noord Europa, Rusland, Turkije en Zuid-Amerika.

Advertentie uit 1928

Kwaliteit boven kwantiteit
Begin jaren twintig als de overheid accijnzen op sigaren gaat heffen krijgen ze het zwaar. In 1928 worden ze een naamloze vennootschap, ‘NV Nederlandsche Sigarenfabriek ‘De Huifkar’, Hamers & Co, Oisterwijk.’ Van de 500 uitgegeven aandelen zijn er 200 in handen van Hamers.

Rond 1930 bereikt De Huifkar zijn hoogtepunt. Er werken dan ruim 140 sigarenmakers. Maar spoedig zet de neergang in. Door de economische crisis stijgt in de jaren dertig de vraag naar goedkope sigaren. Veel sigarenfabrieken mechaniseren om aan deze vraag te kunnen voldoen. Zo niet Hamers, bij hem komt er geen machine in. Hij zweert bij het handwerk dat kwalitatief betere sigaren oplevert. De Huifkar moet het juist hebben van de duurdere modellen. Veel van zijn sigarenmakers beginnen voor zichzelf; in 1940 zijn er nog slechts 40 bij De Huifkar actief.

Zonder scrupules
Als zakenman is Hamers niet geïnteresseerd in politiek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verkoopt hij zijn tabak zonder gewetensbezwaren aan de Duitsers; de nazi-officieren worden zijn nieuwe klanten. Het levert hem heel veel geld op. Zit hij in 1939 nog zwaar in de schulden, in 1941 boekt hij alweer enorme winsten. Aan het eind van de oorlog is zijn privévermogen zelfs met 800% gestegen en koopt hij alle aandelen van de NV op. Nu is hij weer heer en meester over De Huifkar.

Helemaal ongestraft komt hij er niet mee weg. Na de oorlog wordt hem zijn leidinggevende functie voor twee jaar ontzegd wegens vermeende geestelijk en economische collaboratie. En krijgt hij twee jaar huisarrest, dat hij in zijn grote luxe herenhuis mag uitzitten. In 1952 overlijdt Hamers. Twintig jaar later wordt het bedrijf geliquideerd en na verschillende overnames komt De Huifkar in 1983 in handen van Agio. De merknaam De Huifkar bestaat nu nog steeds.